AI trong An ninh mạng

Tương lai Bảo mật Thông minh với AI: Điểm nhấn từ CYSEEX 2025 và Chiến lược Phòng thủ Mới

Hội thảo CYSEEX 2025 đã gửi đi một thông điệp rõ ràng: Trí tuệ nhân tạo (AI) không còn là một lựa chọn mà đã trở thành yếu tố bắt buộc trong chiến lược an ninh mạng hiện đại [N1]. Trong bối cảnh các cuộc tấn công mạng ngày càng tinh vi và quy mô lớn, việc tích hợp AI vào hệ thống phòng thủ là chìa khóa để bảo vệ dữ liệu và cơ sở hạ tầng quan trọng. Bài viết này sẽ đi sâu vào cách AI đang định hình cả tấn công và phòng thủ mạng, đặc biệt nhấn mạnh các ứng dụng trong môi trường đám mây và những thách thức mà chúng ta phải đối mặt.

I. AI Trong Phòng Thủ An Ninh Mạng: Lá Chắn Thông Minh

AI đang cách mạng hóa khả năng phòng thủ của các tổ chức, giúp phát hiện và phản ứng với các mối đe dọa nhanh chóng hơn bao giờ hết.

  • Phát hiện mối đe dọa nâng cao: Các mô hình AI học hỏi từ các mẫu hành vi thông thường của người dùng, thiết bị và mạng để phát hiện những hoạt động bất thường. Điều này cực kỳ quan trọng để nhận diện các cuộc tấn công zero-day, mối đe dọa nội bộ và các cuộc tấn công phức tạp mà hệ thống truyền thống bỏ qua [N4].
  • Phản ứng tự động: Hệ thống dựa trên AI có thể tự động cô lập các điểm cuối bị nhiễm, chặn lưu lượng độc hại hoặc vô hiệu hóa các mối đe dọa theo thời gian thực. Khả năng này giúp giảm thời gian phản ứng từ hàng giờ xuống chỉ còn vài giây [N4].
  • Học hỏi liên tục: AI phòng thủ liên tục phân tích các vector tấn công mới, cho phép nó dự đoán, ngăn chặn và thích ứng với các mối đe dọa trong tương lai [N4].
  • Ứng dụng thực tế: Nhiều tổ chức tài chính lớn như PayPal và Wells Fargo đã ứng dụng các hệ thống phát hiện gian lận bằng AI, bao gồm công nghệ sinh trắc học và phân tích hành vi, để tăng cường đáng kể khả năng bảo vệ tài sản số và phát hiện các nỗ lực chiếm đoạt tài khoản [N2], [N5].

II. AI và Các Mối Đe Dọa Mới: Thách Thức Từ Phía Tấn Công

Tuy nhiên, AI không chỉ là công cụ của những người bảo vệ. Tin tặc cũng đang khai thác sức mạnh của AI để thực hiện các cuộc tấn công tinh vi hơn.

  • Tự động hóa tấn công: AI cho phép tội phạm mạng tự động hóa các cuộc tấn công lừa đảo, tạo mã độc và xác định các lỗ hổng nhanh hơn nhiều. Đầu năm 2024, các diễn đàn dark web ghi nhận sự gia tăng đáng kể các cuộc thảo luận về các công cụ AI độc hại như “WormGPT” và “FraudGPT”, thúc đẩy các cuộc tấn công phức tạp và dễ tiếp cận hơn [N4], [N6].
  • Mã độc thích ứng: Kẻ tấn công sử dụng các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) để phát triển mã cho keylogger, ransomware và nhanh chóng sửa đổi mã độc để lẩn tránh sự phát hiện – một chiến thuật được gọi là “vibe coding”, trong đó kẻ tấn công bắt chước giọng điệu và phong cách ngôn ngữ hợp pháp để tạo nội dung độc hại [N4], [N6].
  • Học máy đối nghịch (Adversarial Machine Learning): Kẻ xấu sử dụng AI để dò xét và vượt qua các biện pháp phòng thủ, bao gồm việc sử dụng LLM để vô hiệu hóa các công cụ diệt virus hoặc xóa nhật ký. Các cuộc tấn công đối nghịch và đầu độc mô hình ngày càng đáng lo ngại khi AI phòng thủ được áp dụng rộng rãi hơn [N4].
  • Mục tiêu mới: Với việc các doanh nghiệp đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số và tăng cường sử dụng đám mây, các lỗi bảo mật phát sinh trong quá trình này vẫn sẽ là mục tiêu tấn công quan trọng của tội phạm mạng. Các cuộc tấn công lừa đảo và lạm dụng email doanh nghiệp được hỗ trợ bởi AI đã gia tăng mạnh trong giai đoạn 2023-2024, khi các cuộc tấn công trở nên có mục tiêu và thuyết phục hơn nhờ AI tạo nội dung [N4].

III. Bảo Mật Đám Mây Với AI: Mục Tiêu và Giải Pháp

Sự dịch chuyển lên đám mây mang lại nhiều lợi ích nhưng cũng mở ra các bề mặt tấn công mới. AI đóng vai trò thiết yếu trong việc bảo vệ môi trường đám mây phức tạp này.

  • Phát hiện bất thường trong môi trường đám mây: Các hệ thống dựa trên AI giám sát hành vi của người dùng và dịch vụ để phát hiện các sai lệch – như các mẫu truy cập rủi ro hoặc việc chuyển dữ liệu đáng ngờ – giúp gắn cờ các vụ chiếm đoạt tài khoản, di chuyển ngang và mối đe dọa nội bộ [N4].
  • Phản ứng tự động với mối đe dọa đám mây: Các nền tảng bảo mật đám mây sử dụng AI để tự động cô lập và giảm thiểu các mối đe dọa, chẳng hạn như tự động thu hồi thông tin đăng nhập bị xâm phạm, cô lập máy ảo hoặc gắn cờ hoạt động API bất thường theo thời gian thực [N4].
  • Bảo vệ khối lượng công việc đám mây: AI tăng cường bảo mật cho các ứng dụng container hóa và microservice bằng cách học các hành vi quy trình hợp pháp và tự động chặn các hành động không mong muốn hoặc độc hại trên các môi trường đa đám mây [N4].
  • Quản lý danh tính và truy cập (IAM): AI giúp thực thi các kiểm soát truy cập thích ứng và nhanh chóng phát hiện các nỗ lực xác thực bất thường, một biện pháp phòng thủ quan trọng chống lại các cuộc tấn công lừa đảo đám mây và chiếm quyền điều khiển phiên [N4].

Kết Luận

Hội thảo CYSEEX 2025 đã nhấn mạnh rằng AI không chỉ là một công nghệ mới mà là một yếu tố sống còn trong cuộc chiến an ninh mạng. Từ việc nâng cao khả năng phòng thủ tự động, phát hiện các mối đe dọa zero-day, đến việc đối phó với những cuộc tấn công AI tinh vi, vai trò của AI ngày càng trở nên không thể thay thế. Các tổ chức cần tiếp tục đầu tư vào nghiên cứu và triển khai AI để xây dựng một chiến lược an ninh mạng linh hoạt, có khả năng thích ứng cao, đặc biệt trong bối cảnh điện toán đám mây đang phát triển mạnh mẽ.

Nguồn: [N1] VietSunshine: Tương lai bảo mật thông minh với AI: Điểm nhấn từ hội thảo CYSEEX 2025. (https://vietsunshine.com.vn/tin-tuc/tuong-lai-bao-mat-thong-minh-voi-ai-diem-nhan-tu-hoi-thao-cyseex-2025-n554) [N2] VJST: Xu hướng an ninh mạng năm 2025: Kết hợp giữa công nghệ AI và yếu tố con người. (https://vjst.vn/xu-huong-an-ninh-mang-nam-2025-ket-hop-giua-cong-nghe-ai-va-yeu-to-con-nguoi-68626.html) [N3] Phụ Nữ Việt Nam: Chuyên gia an ninh mạng dự báo mục tiêu mới hấp dẫn các hacker trong năm 2025. (https://phunuvietnam.vn/chuyen-gia-an-ninh-mang-du-bao-muc-tieu-moi-hap-dan-cac-hacker-trong-nam-2025-20250409114539258.htm) [N4] Perplexity AI: AI applications in cybersecurity defense and offense, statistics on cybersecurity threats leveraging AI, and examples of AI in cloud security. (https://www.perplexity.ai/search/AI-applications-in-38z1kPHzR6WzB7rS9R_11Q) [N5] Chief AI Officer: How PayPal’s AI Blocks $500 Million in Fraud Per Quarter. (https://www.chiefaiofficer.com/post/how-paypal-ai-blocks-500-million-fraud-quarterly-using-500-data-points) [N6] Rapid7: AI Goes on Offense: How LLMs Are Redefining the Cybercrime Landscape. (https://www.rapid7.com/blog/post/ai-goes-on-offense-how-llms-are-redefining-the-cybercrime-landscape/)